Oddział Chirurgii Ogólnej i Małoinwazyjnej

Zalecenia dietetyczne po usunięciu pęcherzyka żółciowego
 
Główną funkcją pęcherzyka żółciowego jest przechowywanie i zagęszczanie żółci, która pomaga trawić tłuszcze. To dlatego każdy chory poddany zabiegowi usunięcia pęcherzyka żółciowego powinien stosować specjalną dietę.
Podstawowymi zasadami diety po usunięciu pęcherzyka żółciowego są niska zawartość tłuszczu oraz lekkostrawność, aby nie obciążać funkcjonowania układu pokarmowego. Ponadto należy ograniczyć źródła tłuszczu, błonnika oraz ostrych przypraw.
 
Najważniejsze zasady diety po usunięciu pęcherzyka żółciowego:

• eliminacja produktów i pokarmów ciężkostrawnych (takich jak tłuste mięsa, pełnotłuste przetwory mleczne, żółtka jaj itp.);
• eliminacja dań zawierających dodatek podgrzanych do wysokiej temperatury tłuszczów;
• stosowanie tzw. dobrych tłuszczy, w niewielkiej ilości, w postaci np. oliwy z oliwek, dodawanej do potraw na zimno;
• znaczne ograniczenie ilości błonnika pokarmowego (czyli surowych warzyw i owoców, razowego pieczywa, grubych kasz, otrębów, pestek i nasion, roślin strączkowych);
• wybieranie łatwostrawnych technik przygotowywania potraw (gotowanie w wodzie, na parze, stopniowe pieczenie w zamkniętym naczyniu albo w rękawie);
• regularne spożywanie posiłków, które nie mogą być zbyt obfite (najlepiej 5 posiłków dziennie, o jednakowych porach dnia).

Dietę łatwostrawną niskotłuszczową należy stosować 3-4 miesiące, następnie można ją stopniowo rozszerzyć o produkty z większą zawartością błonnika pokarmowego (owoce, warzywa, kasze).
Zalecane produkty po usunięciu pęcherzyka żółciowego:

• produkty zbożowe – pszenne pieczywo, suchary, drobny makaron pszenny, ryż biały, drobne kasze (manna, kuskus),  płatki owsiane błyskawiczne, płatki kukurydziane, mąka pszenna, skrobia ziemniaczana, tapioka, amarantus;
• nabiał – świeże mleko, jogurty, kefiry, maślanki, twarogi, serki twarogowe – chude;

• tłuszcze (stosowane z rozwagą, na zimno) – oliwa z oliwek, oleje (słonecznikowy, rzepakowy, sezamowy, lniany), masło, margaryna;
• mięso – drobiowe, cielęcina, chude mięso wołowe, królik, wieprzowina chuda w niewielkich ilościach;
• ryby – chude ryby (świeże i mrożone) – dorsz, mintaj, morszczuk, sola, tilapia, leszcz, sandacz, pstrąg, flądra, tuńczyk;
• warzywa – obrane ze skóry, przetworzone (ugotowane, przetarte), młode i soczyste: marchew, buraki, dynia, kabaczki, cukinia, pietruszka, patisony, pomidor bez skórki, szpinak, koperek, ziemniaki;
• owoce – pieczone jabłka, bez skóry, morele, brzoskwinie – bez skóry, owoce jagodowe, mało dojrzałe banany, wszystkie owoce w formie obranej i przetworzonej (gotowane, pieczone, przecierane, kisiele, budynie, dżemy);
• napoje – woda (1,5–2 l dziennie), herbata zielona, owocowa, ziołowa (melisa, mięta, rumianek), słaba czarna herbata, bawarka;
• zioła, przyprawy – zioła (oregano, bazylia, rozmaryn, natka pietruszki, koperek), wanilia, cynamon.

Zakazane produkty w pierwszym etapie po operacji:

• produkty zbożowe – pieczywo razowe, pełnoziarniste, pumpernikiel, otręby pszenne, grube kasze (gryczana, jęczmienna), ryż brązowy, dziki, płatki zbożowe (żytnie, jęczmienne, płatki owsiane górskie);

• tłuszcze – olej palmowy, kokosowy, smalec;
• mięso – tłuste mięso: wieprzowina, kaczka, dziczyzna, tłuste części wołowiny, kiełbasy, podroby, wędzone, pasztety, parówki;
• ryby – wędzone, przetwory rybne, śledzie w occie, tłuste ryby (łosoś, halibut, pstrąg tęczowy);
• warzywa - warzywa kapustne, cebula, czosnek, por, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, brokuły, fasolka szparagowa, brukiew, szparagi, seler, rzodkiewka, rzepa, sałata zielona, surówki, sałatki z majonezem, warzywa marynowane i solone;
• owoce – nie zaleca się spożywania surowych owoców, ze skórą oraz tych, które mogą przyczyniać się do powstawania wzdęć i zaparć, czereśnie, winogrona, gruszki, surowe śliwki;
• napoje – napoje gazowane i słodzone, kawa, mocna czarna herbata, alkohol;
• przyprawy – ostre przyprawy (ostra papryka, chili, czosnek, cebula), gotowe mieszanki przypraw i przyprawy typu „warzywko”.

Bibliografia:

1. M. Jarosz, Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Wydawnictwo IŻŻ, Warszawa 2017.
2. D. Włodarek i in., Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015.
3.  A. Ciepłowska, Dieta po cholecystektomii, „Współczesna dietetyka”, nr 26 2019.

Opracowała mgr Oksana Pasławska
Sylwia Milczarek
ZALECENIA PIELĘGNIARSKIE DLA PACJENTÓW PO ZABIEGU OPERACYJNYM WYCIĘCIA TORBIELI PILONIDALNEJ
 
Torbiel pilonidalna/torbiel włosowa zwykle dotyka osoby od 35-40 r.ż, a najczęściej dotyczy osób około dwudziestoletnich i częściej spotyka się ją u mężczyzn (80% zachorowań) niż u kobiet.
Przyczyna torbieli – to infekcja spowodowana wnikaniem do przetoki włosów, wokół których tworzy się stan zapalany. Sprzyjają temu warunki panujące w szparze pośladkowej, czyli trudny dostęp do powietrza, wilgoć, otarcia naskórka, a także obecność bakterii beztlenowych.
Czynniki sprzyjające tworzeniu się torbieli włosowej:

1. Bujne owłosienie w okolicy pośladkowej i gruba skóra;
2. Nadmierne pocenie się;
3. Urazy skóry i naskórka (otarcia) spowodowane, np. ciasną bielizną;
4. Zapalenie mieszków włosowych w innych częściach ciała;
5. Otyłość i nadwaga (BMI≥25);
6. Siedzący tryb życia;
7. Brak higieny osobistej;
8. Tendencje rodzinne oraz wpływ hormonów płciowych, które działają na gruczoły łojowe;
9. Płeć męska;
10. Obniżona odporność, np. w cukrzycy;

Objawy:

• Ból w okolicy krzyżowo-ogonowej;
• Zaczerwienienie i obrzęk skóry;
• Gorączka i dreszcze;
• Bolesne wybrzuszenie na skórze (ropień);
• Ropno-krwista wydzielina i cuchnący zapach;

Leczenie: według wielu autorów, leczeniem wykazującym najmniejszy odsetek nawrotów i powikłań jest radykalne leczenie operacyjne. Stosunkowo często stosowaną metodą o dużej skuteczności jest oszczędne wycięcie z pozostawieniem rany do wygojenia przez ziarninowanie. Metoda jest skuteczna, u ok. 85% przypadków nie dochodzi do ponownego wykształcenia się zatoki.
 
 
Zalecenia pielęgniarskie po zabiegu operacyjnym wycięcia torbieli pilonidalnej:

1. Ograniczenie nadmiernej aktywności fizycznej oraz prowadzenie oszczędzającego trybu życia, do czasu pełnego zagojenia się uszkodzonego fragmentu skóry (ok. 3tyg.);
2. Zadbanie o higienę rany, stosowanie środków antyseptycznych, np. Octanisept, Microdacyn oraz zmiana opatrunku w sposób jałowy;
3.  Po kilku dniach od zabiegu ranę możemy myć wodą z mydłem. Ważne jest aby przed prysznicem pamiętać o dokładnym umyciu i zdezynfekowaniu rąk za nim przystąpimy do zdjęcia opatrunku;
4. Po umyciu ranę należy delikatnie osuszyć za pomocą gazików lub jednorazowego ręcznika. Nie zalecane jest wycieranie ręcznikiem kąpielowym, ponieważ mogą znajdować się na nim bakterie, które zainfekują ranę;
5. Istotną częścią higieny rany pooperacyjnej jest dokładne umycie szpary pośladkowej z zabrudzeń powstałych, np. po wypróżnieniu;
6. Dbanie o higienę okolic intymnych;
7. Odbywanie regularnych wizyt w Poradni Chirurgicznej oraz Proktologicznej;
8. Zaleca się systematyczną depilację włosów łonowych, najlepiej metodą laserową;
9. Jeżeli występuje nadwaga/otyłość – redukcja masy ciała;
10. Unikanie siedzącego trybu życia;
11. Stosowanie diety lekkostrawnej;
12. Dbanie o regularne wypróżnienia, unikanie zaparć;
13. W czasie gojenia rany dopuszczalne są stosunki seksualne, należy jednak pamiętać o zasadach higieny oraz nie obciążaniu i unikaniu ucisku samej okolicy rany pooperacyjnej;
14. Wybór luźnych ubrań z przepuszczalnych materiałów/tkanin.
15. W razie wystąpienia objawów mogących świadczyć o stanie zapalnym, tj.: obrzęk, silne zaczerwienienie w obrębie rany, twardość i bolesność pośladków, gęsta biała/szarobrązowa nieprzyjemnie pachnąca ropna wydzielina – należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

 
 
BIBLIOGRAFIA:

1. https://enel.pl/enelzdrowie/zdrowie/torbiel-wlosowa-przyczyny-objawy-leczenie
2. https://onkolmed.pl/wpis/520,torbiel-pilonidalna-przyczyny-objawy-leczenie
3. https://podyplomie.pl/chirurgia/17790,etiopatogeneza-i-leczenie-torbieli-wlosowej
4. https://saluscm.pl/zatoka-wlosowa/
5. https://centrumpilonidalne.pl/
6. http://torbielpilonidalna.pl/
7. https://aptekacud.pl/blog/wpis/torbiela-pilonidalna-przyczyny-objawy-leczenie-i-zapobieganie

 
Zalecenia dla pacjentki po chirurgicznym leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu- wszczepienie taśmy       TOT.
 
Przez kilka tygodni po operacji można odczuwać dyskomfort w okolicy pochwy, bo pojawia się wydzielina zabarwiona krwią (oznaka gojenia i oczyszczania się pochwy). W okresie pooperacyjnym wskazane jest unikanie wysiłku fizycznego, dźwigania ciężarów, intensywnego uprawiania sportu. Jeśli przydarzy się przeziębienie, należy poprosić lekarza o środki powstrzymujące kaszel, aby nie nadwyrężać mięśni dna miednicy, ani nie naruszyć umocowania taśmy.
 Ogólne zalecenia w okresie pierwszych 2-3 tygodni po zabiegu są następujące:

• nie należy bez przerwy siedzieć lub stać dłużej niż godzinę;
• unikać czynności pchania, ciągnięcia, parcia;
• nie podnosić przedmiotów cięższych niż 2-3 kg;
• wstrzymać się od prac domowych i ogrodowych;
• można prowadzić samochód oraz wchodzić po schodach, jeżeli nie prowadzi to do pojawiania się bólu;
• często wychodzić na krótkie spacery, stopniowo wydłużając ich dystans;
• stosować dietę lekkostrawną - podaż płynów przynajmniej 2 - 2,5 litrów dziennie;
• w przypadku niepokojących objawów-długotrwale utrzymującego się bólu, gorączki,   pojawienia się krwi w moczu- kontrola w poradni urologicznej.

Przez 6 tygodni należy się wstrzymać od kontaktów płciowych , pływania w basenie oraz kąpieli w wannie.
Po 6 tygodniach można wrócić do zwykłych zachowań oraz aktywności fizycznych. Rozsądnie jednak stopniowo zwiększać obciążenia i zdecydowanie unikać tych czynności, które wywołują ból.
 
Literatura:
-www. mp,pl  6.02.2024 r.
- www. kliniki.pl  6.02.2024 r.
Wyk. Danuta Majchrzak
DIETA W CHOROBIE MIAŻDŻYCOWEJ
 
            Miażdżyca należy do grupy chorób układu krążenia. Stanowi chorobę dużych oraz średnich tętnic wywołaną odkładaniem się w ich ścianach cholesterolu, co prowadzi do zwężenia tętnicy oraz utrudnień w przepływie przez nią krwi. Za dominujące czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy uważa się te związane z prowadzonym stylem życia jak np. niską aktywność fizyczną, niewłaściwe odżywianie się, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
 
Najważniejsze zasady w diecie miażdżycowej:

•     zwiększenie spożycia warzyw i owoców,
•     ograniczenie mięsa oraz jego przetworów, zwłaszcza mięsa czerwonego,
•     zwiększenie spożycia roślinnego źródła białka, tj. nasion roślin strączkowych i ich przetworów (np. soja, ciecierzyca, tofu, hummus),
•     codzienne spożywanie orzechów (zwłaszcza włoskich, laskowych, migdałów), ok. 30 g na dzień,
•     zwiększenie spożycia ryb i olejów rybich dostarczających wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (przynajmniej 2 porcje ryb tygodniowo, z czego 1 porcja to ryba tłusta),
•     unikanie nadmiaru cukru, obecnego zwłaszcza w słodyczach i deserach, a także w słodkich napojach,
•     nieprzekraczanie spożycia 5 g soli kuchennej dziennie (1 płaska łyżeczka) – poprzez zaprzestanie dosalania gotowych potraw, unikanie przetworów konserwowych, jak również zwracanie uwagi na skład wybranych produktów przetworzonych takich jak sery, wędlina czy pieczywo.

 
Co jeść przy miażdżycy – produkty dozwolone:
 

•     produkty zbożowe z pełnego ziarna,
•     surowe i gotowane warzywa,
•     nasiona roślin strączkowych (soczewica, fasola, groch, bób, soja, ciecierzyca),
•     świeże lub mrożone owoce,
•     chude i tłuste ryby morskie,
•     odtłuszczone mleko, jogurt naturalny, naturalny kefir i maślanka,
•     chude gatunki mięsa (np. indyk, kurczak),
•     dressingi bez dodatku majonezu, śmietany,

      dania gotowane we wodzie, na parze.
 
Przykładowy jadłospis dla osób chorych na miażdżycę
 

• Śniadanie – Kanapki z pieczywa razowego, z hummusem, awokado i rukolą

Pieczywo razowe obłóż naturalną, domową pastą hummus. Dodaj plastry świeżego awokado, skrop całość sokiem z limonki, odrobiną oliwy extra vergine, posyp świeżą rukolą.
 

• Obiad – Makaron z łososiem, cukinią i suszonymi pomidorami

Ugotuj al dente makaron tagliatelle z pełnego ziarna. Łososia (filet) podziel na kawałki, skrop sokiem z cytryny, oprósz pieprzem i razem z plasterkami cukinii (nie obieraj jej ze skórki), zgrilluj wszystko na patelni grillowej. Na patelnię (wyłącz ogień), dorzuć paseczki pomidorów odsączonych z zalewy, dodaj odrobinę świeżej oliwy, sosu sojowego o obniżonej ilości sodu, posiekaną, świeżą natkę pietruszki, wymieszaj, dopraw pieprzem. Tak przygotowanym sosem polewaj makaron, możesz dodać jeszcze kilka kropel octu balsamicznego.
 
 

• Podwieczorek – Zielony koktajl malinowy

Kefir zmiksuj z garścią świeżego szpinaku oraz szklanką świeżych lub mrożonych malin. Dosłodź odrobiną miodu, ew. ksylitolu bądź erytrolu. Podawaj posypany świeżo zmielonym siemieniem lnianym.
 

• Kolacja – Sałatka z ciecierzycą

Do miski wrzuć ulubiony mix sałat, dodaj pokrojoną w cieniutkie paseczki chwilę zblanszowaną we wodzie marchewkę (tj. wrzuconą na ok. 2 minuty na gotującą się wodę). Dodaj wiórka czerwonej cebuli oraz plasterki zielonego ogórka. Na wierzch wyłóż odsączoną z zalewy (lub świeżo ugotowaną) ciecierzycę. Sałatkę polej dressingiem na bazie świeżej oliwy, odrobiny musztardy, soku z cytryny, miodu, szczypty soli oraz pieprzu. Podawaj z grzanką z pełnoziarnistego pieczywa.
 
Piśmiennictwo:
 

1.     A. Brytek-Matera, Psychodietetyka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
2.     D. Włodarek i in.,Dietoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
3.     Polskie Towarzystwo Dietetyki, Standardy postępowania dietetyczne w kardiologii – Stanowisko PTD, vol. 9,2016, ISSN 1897-7022
4.     R. Kowalski, G. Kowalska, Diety dla zdrowia cz. 3. Dla chorych na miażdżycę i z problemami krążenia, Zdrowie i Uroda,2019.
5.     W. B. Szostak, Miażdżyca – cz. 1: Choroba cywilizacyjna na tle wadliwego żywienia, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej IŻŻ, „ncez.pl”

[online] https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-krazenia/miazdzyca-----cz--1--choroba-cywilizacyjna-na-tle-wadliwego-zywienia [dostęp:] 5.01.2021.
 
Opracowała  Anna Gera mgr pielęgniarstwa
Zalecenia pielęgniarskie dla pacjenta po operacji przepukliny pachwinowej
 
 
            W pierwszych dniach od zabiegu może być konieczność przyjmowania leków przeciwbólowych z powodu bolesności rany pooperacyjnej.  Zalecana jest aktywność fizyczna, ruch przywraca prawidłową perystaltykę jelit, wspomaga i poprawia funkcjonowanie mięśni oraz układu krążenia. Nie zaleca się prowadzenia samochodu do tygodnia czasu od zabiegu.
 
            Po dwóch tygodniach proces regeneracji przeciętych tkanek jeszcze trwa pomimo, że rana jest zagojona. Pełna odbudowa i powrót do pełnej wytrzymałości blizny pooperacyjnej trwa około trzech do sześciu miesięcy. Przez ten czas należy ostrożnie podejmować wysiłek fizyczny. Nie należy dźwigać, szarpać ani podnosić ciężkich przedmiotów ponieważ uruchamia się tzw. tłocznia brzuszna, czyli napór na miejsca, które zostały przecięte podczas zabiegu. Aby uniknąć nawrotu przepukliny, masa ciężaru podnoszonego nie powinna początkowo przekraczać 1kg.
 
            Miesiąc po zabiegu rana jest całkowicie wygojona, mogą jeszcze występować pobolewania, mrowienie lub ciągniecie w pachwinie, zwłaszcza na zmianę pogody. Takie dolegliwości mogą utrzymywać się jeszcze przez dłuższy czas. Po 30 dniach od operacji można podejmować średniej intensywności wysiłek fizyczny, pamiętając o unikaniu ćwiczeń i aktywności, które angażują mocno mięśnie brzucha. Podnoszony ciężar nie powinien w tym czasie przekraczać 4kg.
 
            Trzy miesiące po operacji przepukliny pachwinowej przecięte tkanki powinny być w pełni wytrzymałe oraz całkowicie odbudowane.  Po trzech miesiącach od operacji można podejmować względnie ciężki wysiłek fizyczny, w zdecydowanej większości przypadków przepuklina pachwinowa nie nawraca.
 
            Dieta: W pierwszych dniach po operacji mogą wystąpić problemy z wypróżnianiem, głównie z powodu lęku przed parciem na stolec, szczególnie jeżeli wcześniej występowały zaparcia. W takiej sytuacji jak najbardziej dozwolone jest stosowanie łagodnych środków, które regulują wypróżnienia. Dlatego ważne jest aby zadbać o bardzo lekką dietę, na około 2 - 4 tygodnie zrezygnować z potraw ciężkostrawnych, surowych owoców i warzyw oraz napojów gazowanych.
 
            Po ustąpieniu dolegliwości bólowych nie ma przeciwwskazań do współżycia seksualnego. Należy jednak pamiętać aby nie wykonywać gwałtownych ruchów oraz nie należy nadmiernie manipulować w okolicy rany, świeżą ranę powinno zabezpieczyć się opatrunkiem.
 
            Okres w którym pacjent jest nie zdolny do pracy określa indywidualnie lekarz w zależności od rodzaju wykonywanej pracy.
 
Higiena i pielęgnacja rany:
- codzienna zmiana opatrunku;
- przemywanie rany płynem antyseptycznym;
- unikanie nadmiernego manipulowania przy ranie;
- osuszanie rany operacyjnej powinno być wykonane delikatne przy użyciu miękkiego i dobrze      chłonnego ręcznika;
- nie należy narażać rany na nadmierne moczenie, wówczas zaleca się korzystanie z krótkich kąpieli pod prysznicem;
- należy kontrolować wygląd i ocenić czy rana prawidłowo się goi;
-po upływie od 7 do 10 dni po zabiegu należy zgłosić się do Poradni Chirurgicznej celem kontroli
i usunięcia szwów skórnych.
 
 
Do objawów nieprawidłowego gojenia się rany zaliczamy:
- ból i tkliwość tkanek z możliwym obrzękiem i zaczerwieniem;
- wyciek z rany treści ropnej, a także wydzieliny z krwią;
- stany podgorączkowe bądź gorączka utrzymująca się dłużej niż kilka godzin (powyżej 38oC);
- pulsowanie oraz pieczenie w obrębie rany.
 
Jeżeli zostanie zaobserwowany jakikolwiek z wyżej wymienionych objawów należy zgłosić się niezwłocznie do poradni chirurgicznej lub lekarza rodzinnego.
 
 
 
 
 
 
Opracowano na podstawie:
Stanisław Głuszek: Chirurgia podstawy, PZWL, 2019, wyd. II
Wojciech Noszczyk: Chirurgia Repetytorium, PZWL. 2019, wyd. II
Elżbieta Walewska, Lucyna Ścisło: Procedury pielęgniarskie w chirurgii, PZWL, 2022.
Elżbieta Walewska. Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego. PZWL, 2014 (dodruk 2022)
Grażyna Bączyk, Wojciech Kapała: Podstawy kliniczne oraz pielęgnowanie chorych przed i pooperacyjnym w chirurgii, ortopedii i traumatologii, UMP, 2018
 
 
 
 
 
Zalecenia opracowała pielęgniarka Oddziału Chirurgii Ogólnej i Małoinwazyjnej w Bartoszycach –Magdalena Cybulska mgr pielęgniarstwa specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa chirurgicznego