Oddział Noworodkowy

Lista potrzebnych rzeczy do szpitala:

DOKUMENTY:

• dowód osobisty
• karta przebiegu ciąży
• wyniki badań: grupa krwi (tzw. wynik potwierdzony/ krew karta), GBS, PTA, anty HBS, HIV, HVC, WR
• skierowanie do szpitala, jeśli lekarz takie wydał (przyjęcie także bez skierowania)
• plan porodu mile widziany (jeśli nie zdążysz go napisać, wypełnisz plan porodu z położna na oddziale

DLA MAMY

• koszula z rozpięciem wygodna do karmienia piersią
• szlafrok
• kapcie
• klapki pod prysznic
• staniki do karmienia i jednorazowe wkładki laktacyjne
• majtki jednorazowe
• ręczniki
• woda mineralna niegazowana
• przybory toaletowe

Ponadto może się przydać:

• maść na brodawki (najlepiej aby miała w składzie 100% lanolinę
• nakładki laktacyjne
• rogal do karmienia
• pomadka ochronna do ust
• produkty wspomagające laktację

DLA TATY:

• w zależności od sytuacji epidemicznej wymagana maseczka ochronna
• wygodne obuwie
• płyty CD- ulubiona muzyka przygotowana dla rodzącej
• woreczki wypełnione pestkami wiśni (jako kompresy uśmierzające ból okolicy lędźwiowej)
• oliwka do masażu

DZIECKO:

• najmniejszy rozmiar pieluch jednorazowych
• kilka pieluch tetrowych
• 4 bawełniane koszulki
• 2 bawełniane czapeczki
• 4 pajacyki lub kaftaniki i 4 pary śpiochów
• skarpetki i rękawiczki'
• kocyk lub rożek
• chusteczki higieniczne dla noworodka
• krem do pielęgnacji pośladków

DZIEŃ WYPISU:

• ubranie dla mamy i dziecka (w zależności od pogody)
• kaftanik lub body
• czapeczka
• śpioszki lub pajacyk
• sweterek lub bluza
• kocyk lub rozek
• fotelik samochodowy

 

ZALECENIA PIELĘGNIARSKIE

Zalecenia pielęgniarskie

Pielęgnacja noworodka w domu

 

Kąpiel noworodka jest kluczowym elementem jego pielęgnacji, dlatego powinna być przeprowadzana z dużą uwagą i dbałością. Zalecane jest kąpanie dziecka 2-3 razy w tygodniu, aby nie naruszać naturalnej bariery ochronnej skóry[1]. Przygotowanie wanny do kąpieli wymaga szczególnej ostrożności - wanienka powinna być umieszczona w bezpiecznym miejscu, z ilością wody nie przekraczającą linii bioder dziecka, by nie moczyć pępka przed odpadnięciem kikuta pępowinowego. Temperatura wody powinna wynosić około 37°C, natomiast temperatura powietrza w pomieszczeniu około 22-23°C, co zapewnia komfort i bezpieczeństwo noworodka[2]. Ważne jest także używanie specjalnych środków myjących dla noworodków, które chronią pH skóry i zapewniają jej odpowiednie nawilżenie[3].

Podczas samego mycia, należy pamiętać o delikatności skóry noworodka. Zaleca się rozpoczęcie od mycia twarzy, a zakończenie na pośladkach, unikając przy tym mocnego pocierania skóry[4]. Po kąpieli skórę dziecka należy delikatnie osuszyć ręcznikiem, zwracając szczególną uwagę na miejsca zagięć skórnych, gdzie łatwo może dojść do podrażnień.

Po kąpieli następuje etap ubierania noworodka. Dziecko należy owijać w ciepły ręcznik, ubierać w miękkie, czyste ubranka, a na główkę założyć czapeczkę, co pomaga w utrzymaniu ciepła po kąpieli[5]. Ważna jest również pielęgnacja skóry po kąpieli, szczególnie jeśli zauważalna jest jej suchość lub łuszczenie się. W takich przypadkach zaleca się stosowanie emolientów, które delikatnie wklepuje się w skórę dziecka.

Pielęgnacja kikuta pępowinowego jest równie istotna. Powinien on być utrzymywany w czystości i suchości. Ważne jest, aby nie stosować środków dezynfekujących, a do czyszczenia używać jałowych gazików[6]. Kikut należy czyścić co najmniej raz dziennie wodą przegotowaną z mydłem, a następnie dokładnie osuszać. Konieczne jest również regularne monitorowanie stanu kikuta pod kątem zaczerwienienia, obrzęku, wydzieliny lub nieprzyjemnego zapachu[7].

Pielęgnacja pośladków noworodka obejmuje regularną zmianę pieluch oraz kontrolę stanu skóry. W przypadku pojawienia się odparzeń czy podrażnień należy stosować specjalne maści przeciw odparzeniom. Delikatne czyszczenie pośladków jest ważne, aby zapobiec podrażnieniom i infekcjom[8].

Codzienna pielęgnacja twarzy dziecka powinna obejmować przemywanie ciepłą, przegotowaną wodą. Oczy dziecka powinny być myte osobnymi, miękkimi płatkami kosmetycznymi, od zewnętrznego kącika oka do środka, w kierunku nosa[9].

Higiena intymna noworodka wymaga również szczególnej uwagi. Należy delikatnie myć te obszary, przy czym różni się ona nieco w zależności od płci dziecka. Ważne jest, by unikać stosowania zasypek w okolicach intymnych, które mogą prowadzić do podrażnień[10].

Ogólne zasady pielęgnacji noworodka obejmują unikanie przeciągów w pomieszczeniu, w którym kąpiemy dziecko, oraz zapewnienie odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza[11]. Ważne jest również baczne monitorowanie stanu zdrowia noworodka, zwracanie uwagi na jakiekolwiek niepokojące objawy na skórze lub w zachowaniu dziecka. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z pediatrą lub położną.

 

Bibliografia:

 

Salamończyk.M , Łozińska-Czerniak.A , Dmoch-Gajzlerska.E , Neonatologia. Praktyczne umiejętności w opiece nad noworodkiem, Wyd. PZWL, 2014

Bałanda.A , Opieka nad noworodkiem, Wyd.PZWL, 2009

Dembińska.I , Położna Izabela Dembińska. Pierwsze chwilę z noworodkiem, Wyd. Oficyna 4eM, 2022

Opracował:

Olga Chrzanowska-Bejnar mgr pielęgniarstwa, specjalista  pielęgniarstwa pediatrycznego  i neonatologicznego.

Bożena  Rupacz mgr pielęgniarstwa, specjalista  pielęgniarstwa neonatologicznego i chirurgicznego.

 

 

PIELĘGNACJA KIKUTA PĘPOWINY

Podstawową zasadą postępowania z noworodkiem jest bezwzględne przestrzeganie higie ny i utrzymanie w czystości całego ciała oraz jego otoczenia. Kikut pępowiny jest miejscem wymagającym szczególnej uwagi w trakcie wykonywania czynności pielęgnacyj nych noworodka. Niewłaściwe pielęgnowanie może stać się wrotami zakażenia zarówno miejscowego jak i ogólnoustrojowego. Bliski kontakt z mamą dziecka bezpośrednio po urodzeniu sprzyja kolonizacji kikuta bakteriami niepatogennymi.

Przed przystąpieniem do pielęgnacji pępka należy pamiętać, aby dokładnie umyć ręce wodą z mydłem.

1. Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obecnie rekomenduje się pielęgnację pępka ,,na sucho” bez dezynfekcji. Kikut pępowiny powinno się oczyszczać minimum 1x dziennie (częściej jeśli jest zabrudzony moczem lub stolcem) przegotowaną wodą z mydłem, po czym całość dokładnie wyczyścić i osuszyć. W celu takiej pielęgnacji należy używać sterylnych gazików lub bawełnianych wacików. Należy dokładnie czyścić dno pępka ponieważ tam najczęściej pozostają nieczystości i mnożą się bakterie.
2. Kikut pępowiny należy wietrzyć. Pieluszka powinna być zawinięta poniżej kikuta pępowiny, aby zapewnić swobodny dostęp do powietrza. Jest to tzw. sucha pielęgnacja pępowiny i jej stosowanie skraca czas odpadnięcia kikuta.
3. Po każdej kąpieli pępek należy dokładnie osuszyć łącznie z miejscem przyczepu kikuta.
4. Należy zwracać uwagę na stan kikuta pod kątem zaczerwienienia i obrzęku pierścienia skórnego, pojawienia się wydzieliny bądź krwawienia w dnie pępka lub przykrego zapachu. Jeżeli występują te objawy do pielęgnacji pępka (po myciu i osuszeniu) należy wprowadzić płyn odkażający zawierający octenidynę (preparat Octenisept).
5. Dobrze gojący się kikut pępowiny powinien odpaść po upływie 10-14 dni. Jeżeli okres ten wydłuża się, występuje obrzęk, zaczerwienienie, ropna wydzielina lub nieprzyjemny zapach należy skontaktować się z położną środowiskową lub lekarzem.
6. Do pielęgnacji pępka nie należy stosować jodyny, fioletu, gencjany, spirytusu.

 

Opracowała: Zuzanna Olszewska Literatura:

1. Świetliński J.: Neonatologia. PZWL Warszawa, 2021.
2. Kosmala K., Musialik-Świetlińska E., Pietras K.: Neonatologia i opieka nad noworodkiem Tom1. PZWL Warszawa, 2016

ZASADY ODCIĄGANIA I PRZECHOWYWANIA POKARMU KOBIECEGO

WSKAZANIA DO ODCIĄGANIA POKARMU:

Brak możliwości przystawienia dziecka do piersi:

                • rozłąka matki i dziecka przebywającego w innym szpitalu

                (wcześniak, choroba dziecka),

                • izolacja  noworodka z przyczyn epidemiologicznych,

                • wady rozwojowe u dziecka,

                • brak matki na oddziale.
Potrzeba dodatkowej stymulacji laktacji w przypadku dziecka słabo ssącego:

                • z zaburzeniami adaptacyjnymi po urodzeniu,

                • przedłużająca się żółtaczka,

                • z zaburzeniami funkcji ssania.

Potrzeba dodatkowego opróżnienia piersi w przypadku:

                • nawału i/lub zastoju,

                • zapalenia i/ lub ropnia piersi.

Potrzeba zabezpieczenia pokarmu dla dziecka na czas nieobecności matki ze względu na np. hospitalizację.

 

WAŻNE!

Odciąganie przy braku wskazań prowadzi do nadmiernej produkcji pokarmu i jest przyczyną

licznych problemów laktacyjnych. Im częściej odciągamy, tym więcej pokarmu produkujemy.
 

RODZAJE ODCIĄGANIA. 
Czyli jak często i jak długo odciągać pokarm?

Wyróżniamy dwa sposoby odciągania pokarmu:

 Odciąganie pełne:

                • odciąganie maksymalnej ilości pokarmu jaką uda się uzyskać dla dziecka, które nie

                jest przystawiane do piersi lub je sporadycznie i nieefektywnie,

                • odciągać naprzemiennie z obu piersi co 2 – 3 godz.,

                • przez 5 – 7 min z każdej piersi, następnie 3 – 5 min i 2 – 3 min,

                • dobre opróżnienie obu piersi trwa 20 – 30 min.
 

Odciąganie częściowe (czyli tzw. do uczucia ulgi):

                • odciąganie niewielkich ilości pokarmu przed lub pomiędzy karmieniami,

                • w nawale, przepełnieniu piersi,

                • dla zmiękczenia otoczki, jeżeli dziecko ma trudności z uchwyceniem brodawki,

                • w zapaleniu piersi i zastoju pokarmu gdy dziecko ssie nieefektywnie lub gdy nie chce

                ssać chorej piersi.

CO UŁATWIA SKUTECZNE ODCIĄGANIE POKARMU?

Ciepły okład na piersi lub ciepły prysznic na kilka minut przed odciąganiem celem rozszerzenia kanalików mlecznych i ułatwienia wypływu mleka.
 

 Komfort w czasie odciągania:
                • miejsce zapewniające intymność,

                • dobry nastrój,

                • relaks, spokój,

                • wygodna pozycja,

                • prawidłowo dobrany lejek i siła ssania laktatora.
 

Delikatny dotyk w kierunku brodawki, „głaskanie”, delikatne wstrząsanie piersią.

Kontakt z dzieckiem: odciąganie po kontakcie „skóra do skóry” , czułe myślenie o dziecku.

Odruch hamują: stres, hałas, ból, niewygoda.

 

 

 

CZĘSTOŚĆ ODCIĄGANIA

Częstość odciągania powinna odzwierciedlać częstość naturalnego karmienia. W trakcie inicjacji laktacji optymalne jest 8 odciągnięć na dobę. A następnie 6 lub więcej razy, tak, by najdłuższa przerwa między odciągnięciami nie przekraczała 6 godzin.  Ilość odciąganego mleka: około 7. doby przynajmniej 500 ml, po 2 – 3 tygodniach około 800 ml, ale bywa, że 1000 ml, w zależności od potrzeb dziecka.

TECHNIKA RĘCZNEGO ODCIĄGANIA POKARMU CELEM POZYSKANIA SIARY.

Tą metodę stosujemy w procesie terapeutycznym, wcześniactwie, przepełnieniu piersi, w zastoju i nawale lub gdy brodawka jest uszkodzona, a istnieje konieczność odciągnięcia pokarmu dla dziecka.

                • Należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem.

                • Delikatnie pobudzić pierś do wypływu (poprzez rozluźnienie, delikatny masaż, głaskanie, czułe myślenie o   dziecku).

                • Ułożyć palce na otoczce w kształcie litery C lub U (kciuk powyżej otoczki brodawki,   pozostałe palce 2 – 3 cm poniżej podstawy brodawki).

                • Ucisnąć lekko pierś do ściany klatki piersiowej nie przesuwając palców po skórze.

                • Delikatnie rolującym ruchem „wyprowadzać” mleko z przewodów mlecznych w kierunku

                brodawki piersiowej.

                • Uciskać otoczkę między palcami a kciukiem, powtarzać ucisk i zwalnianie przez kilka minut.

                • Czynność należy powtarzać rytmicznie zmieniając ułożenie palców wokół brodawki.

               

WAŻNE: Podczas odciągania nie należy mocno uciskać piersi i pociągać aby nie doprowadzić do groźnych powikłań (zatkanie przewodu mlecznego, zapalenie piersi).

PO ODCIĄGNIĘCIU POKARMU POMAGAJĄ ZIMNE OKŁADY, KTÓRE ZMNIEJSZAJĄ PRODUKCJĘ MLEKA ORAZ ŁAGODZĄ OBRZĘKI. DZIAŁAJĄ KOJĄCO NA PIERSI, PRZYNOSZĄC UCZUCIE ULGI. 

ODCIĄGANIE ZA POMOCĄ LAKTATORA
 

                • Należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem.

                • Połączyć ze sobą odpowiednio przygotowane (umyte, zdezynfekowane, wysuszone) części

                laktatora.

                • Włączyć laktator ustawiając minimalne podciśnienie.

                • Dostosować podciśnienie – ma być ono odczuwalne ale nie może być bolesne.

POSTĘPOWANIE ZE SPRZĘTEM LAKTACYJNYM

                • Po użyciu laktatora elementy, które stykają się z mlekiem, umyć w ciepłej wodzie z

                dodatkiem środka myjącego (detergentu).

                • Dokładnie wypłukać w ciepłej, bieżącej wodzie.

                • Wyparzyć w pojemniku poprzez zalanie wrzątkiem wszystkich elementów i pozostawić je na 10 min.

                • Można również dezynfekować w kuchence mikrofalowej używając torebek do dezynfekcji

                (postępując według instrukcji).

                • Zdezynfekowane części laktatora pozostawić w czystym, suchym pojemniku (nie domykając pokrywki).
 

JAK ODCIĄGAĆ I PRZECHOWYWAĆ POKARM?
 

                • Do odciągania mleka używać wyłącznie osobiste lub jednorazowe końcówki laktatora, pojemniki            szklane lub z twardego plastiku dopuszczone do kontaktu z żywnością.

                • Zestaw osobisty (końcówka do mleka, pojemniki) należy wcześniej wyparzyć we wrzątku

                lub zdezynfekować w torebkach do dezynfekcji w kuchence mikrofalowej.

                • Mleko matki najlepiej podać zaraz po odciągnięciu (uaktywnienie przeciwciał).

                • Porcje mleka nie powinny być zbyt duże (najlepiej na jedno karmienie dziecka).

                • Każdy pojemnik zawierający mleko musi być szczelnie zamknięty i opisany – imię i  nazwisko, data i   godzina odciągnięcia (zużycie mleka w kolejności od najwcześniej      odciągniętej         porcji).

                • Mleko z pojedynczych odciągań w ciągu 12 – 24 godz. można ze sobą łączyć ale po

                uprzednim schłodzeniu każdej porcji do temp. +4 °C.

                • Jeżeli nie jest planowane podanie świeżego mleka w ciągu 96 godz. należy je niezwłocznie

                po pobraniu zamrozić.

                • Mleko przeznaczone do zamrożenia nie może wypełniać pojemnika w całości (pozostawić

                20 % wolnej przestrzeni).

                • Pokarm niewykorzystany w określonym czasie należy wyrzucić.

                • Przechowywany pokarm może się rozdzielać na 2-3 warstwy o różnym zabarwieniu

                (wymieszać przed użyciem).

NIE NALEŻY:

                • Zagotowywać mleka kobiecego (traci właściwości ochronne i aktywność biologiczną.

                • Podgrzewać mleka w kuchence mikrofalowej.

                • Mieszać mleka zamrożonego z płynnym oraz chłodnego z ciepłym.

                • Zamrażać powtórnie mleka przedtem rozmrożonego.

                • Przechowywać pokarmu w schowkach znajdujących się na drzwiach lodówki lub zamrażarki    (umieszczać głębiej, tam gdzie jest najchłodniej)
                • Wykorzystywać chłodziarko-zamrażarki mlecznej do przechowywania innych produktów.

               

ROZMRAŻANIE MLEKA:

                • Oznaczyć na opakowaniu godzinę wyjęcia mleka z zamrażarki.

                • Rozmrażanie szybkie –w temp 37 °C w kąpieli wodnej lub ciepłym powietrzu (zalecane).

                • Rozmrażanie wolne –po wyjęciu z zamrażarki pozostawić w lodówce na około 12 godz.

                • Po rozmrożeniu mleko wstrząsnąć oraz podzielić na indywidualne porcje (zachowanie

                aseptyki).

                • Jeżeli mleko nie zostało użyte po rozmrożeniu po 4 godz. należy zutylizować.

                • Mleko podawać w kolejności zamrożenia: siarę, mleko przejściowe, następnie mleko

                dojrzałe.
 

UWAGA!

Czasem przechowywany pokarm rozdziela się na 2-3 warstwy o różnym zabarwieniu. Pojemnik trzeba wtedy wstrząsnąć, aby połączyć. Jest to normalne, nie świadczy o ,,zepsuciu się” mleka.
 

POSTĘPOWANIE Z POKARMEM MATKI W RÓŻNYCH FAZACH PRZECHOWYWANIA
 

Czas przechowywania pokarmu. Świeże mleko.

                • temperatura pokojowa 18 – 25 °C  4 godzin (max. 6-8 godz.),

                • chłodziarka 4 °C - 96 godzin,

                • mleko świeże lub rozmrożone 4 godz.,

                • mleko rozmrożone utrzymywane w temp. 4 °C do 24 godz.,

                • mleko transportowane od 4 – 15 °C max. do 24 godz.,

                • zamrażarka 3-6 miesięcy

 

 

 

 

Literatura:

1. Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych,

pielęgniarek i lekarzy pod redakcją M. Nehring-Gugulskiej, M. Żukowskiej-Rubik, A. Pietkiewicz, wyd. 2020 r.

2. Laktacja-tom 1. Kompendium dla praktyków, Maria Wilińska, wyd. 2022 r.